Wyksięgowanie całkowicie zamortyzowanych środków trwałych

W ewidencji bilansowej środków trwałych posiadamy składniki całkowicie zamortyzowane. Czy takie środki trwałe należy wyksięgować z tej ewidencji?

Całkowicie zamortyzowane środki trwałe, wykorzystywane w dalszym ciągu przez jednostkę w prowadzonej przez nią działalności, należy generalnie pozostawić w ewidencji środków trwałych. Nie ma tutaj znaczenia fakt, że są one już w pełni zamortyzowane, tj. wartość ich umorzenia (saldo Ma konta 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych") równa się ich wartości początkowej (saldo Wn konta 01 "Środki trwałe").

Zwracamy uwagę, iż wartość bilansowa całkowicie zamortyzowanych środków trwałych wynosi co prawda "zero", w związku z czym nie są one wykazywane w bilansie, jednak informacje o nich powinny znaleźć się w informacji dodatkowej. Jak stanowi bowiem ustęp 1 pkt 1 dodatkowych informacji i objaśnień (według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości), obejmują one szczegółowy zakres zmian m.in. wartości grup rodzajowych środków trwałych, zawierający:

stan tych aktywów na początek roku obrotowego,
zwiększenia i zmniejszenia w ciągu roku z tytułu: aktualizacji wartości, nabycia, sprzedaży, likwidacji, przemieszczenia wewnętrznego,
stan na koniec roku obrotowego.

W odniesieniu do majątku amortyzowanego w podobny sposób należy przedstawić stany i tytuły zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia.

Jednostka może wyksięgować z ewidencji bilansowej używane przez nią niskocenne środki trwałe w 100% umorzone, jeżeli stosowną decyzję w tym zakresie podejmie kierownik jednostki (dając temu wyraz w polityce rachunkowości).

Przepisy art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości pozwalają bowiem na stosowanie - w ramach przyjętych zasad (polityki) rachunkowości - pewnych uproszczeń, jeżeli nie wywiera to istotnie ujemnego wpływu na rzetelne i jasne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki. Jednym z takich uproszczeń jest nieobejmowanie ewidencją bilansową niskocennych składników majątkowych. Kierownik jednostki może więc określić w polityce rachunkowości, że niskocenne składniki majątku spełniające definicję środków trwałych nie będą wprowadzane do ewidencji bilansowej, lecz będą odpisywane w koszty działalności operacyjnej na dzień przyjęcia ich do używania. Dla takich niskocennych składników majątku wskazane jest jednak prowadzić ilościową ewidencję pozabilansową, która pozwoli kontrolować prawidłowość wykorzystywania ich w działalności jednostki.

Wyksięgowanie wartości początkowej niskocennych środków trwałych oraz dokonanych od nich odpisów umorzeniowych może przebiegać zapisem:

- Wn konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych",
- Ma konto 01 "Środki trwałe".

Wyprowadzone z ewidencji bilansowej niskocenne składniki majątku wskazane jest objąć ilościową ewidencją pozabilansową, która pozwoli kontrolować prawidłowość wykorzystywania ich w działalności jednostki.

W sytuacji gdy środki trwałe w 100% zamortyzowane nie są wykorzystywane przez jednostkę, np. z uwagi na ich całkowite zużycie, to - niezależnie od ich wartości początkowej (tzn. od tego czy są to niskocenne składniki majątku, czy też nie) - mogą one zostać zlikwidowane. Decyzję w tym zakresie podejmuje kierownik jednostki.

Postawienie środka trwałego w stan likwidacji spowoduje wyksięgowanie jego wartości początkowej i umorzenia z ewidencji bilansowej na podstawie dowodu "LT - Likwidacja środka trwałego". Przy czym do czasu jego fizycznej likwidacji składnik ten wskazane jest objąć ewidencją pozabilansową.

Zapisy związane z likwidacją środków trwałych mogą przebiegać w następujący sposób:

1. LT - wyksięgowanie wartości początkowej i umorzenia środka trwałego:

- Wn konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych",
- Ma konto 01 "Środki trwałe".

2. Ujęcie w ewidencji pozabilansowej środka trwałego postawionego w stan likwidacji w wartości początkowej, aż do czasu jego fizycznej likwidacji:

- Wn konto 09 "Środki trwałe w likwidacji".

3. PK - wyksięgowanie z ewidencji pozabilansowej zlikwidowanego środka trwałego na podstawie protokołu fizycznej likwidacji środka trwałego:

- Ma konto 09 "Środki trwałe w likwidacji".