Likwidacja środków trwałych

W firmie działa stała komisja do spraw likwidacji składników majątku ruchomego (wyposażenia), utworzona na podstawie zarządzenia dyrektora. Czy likwidacja nieużywanych aktywów trwałych (środków trwałych) również powinna być podobnie regulowana, czy wystarczy każdorazowa decyzja dyrektora i dokumenty LT?

W praktyce wycofanie środka trwałego z używania i postawienie go w stan likwidacji dokumentuje dowód wewnętrzny LT - likwidacja środka trwałego.
Podstawą do jego wystawienia może być, np. pisemna decyzja kierownika jednostki o postawieniu środka trwałego w stan likwidacji lub protokół komisji likwidacyjnej zatwierdzony przez kierownika jednostki. Zatem to kierownik jednostki decyduje o powołaniu komisji likwidacyjnej lub jej niepowoływaniu, uwzględniając specyfikę działalności tej jednostki, w tym ilość posiadanych środków trwałych.

Ustawa o rachunkowości zawiera w rozdziale 3 (art. 26-27) tylko regulacje dotyczące terminów, metod oraz częstotliwości inwentaryzacji. Nie zawiera natomiast przepisów dotyczących techniki przeprowadzania zarówno inwentaryzacji, jak i likwidacji składników majątku jednostki.

Należy pamiętać, że ww. ustawa wymaga, aby jednostki stosowały przyjęte zasady (politykę) rachunkowości, rzetelnie i jasno przedstawiając sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy. Wymaga ona również, aby księgi rachunkowe były prowadzone rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco.

Likwidacja środka trwałego dokonywana jest zazwyczaj ze względu na jego uszkodzenie, zużycie, zniszczenie, czy też zbyt wysokie koszty eksploatacji. Może to być także konieczność wymiany maszyn bądź zbyt mała opłacalność danej produkcji,

Generalnie wyodrębnia się dwa etapy związane z likwidacją środka trwałego, a mianowicie:

1) postawienie środka trwałego w stan likwidacji oraz

2) fizyczna likwidacja środka trwałego.

Zarówno samo postawienie środka trwałego w stan likwidacji, jak i jego fizyczną likwidację, należy prawidłowo udokumentować.

Zdarzenie gospodarcze, jakim jest wycofanie środka trwałego z używania i postawienie go w stan likwidacji, w praktyce dokumentuje dowód wewnętrzny LT - likwidacja środka trwałego. Dokument ten jest sporządzany przede wszystkim w związku z wycofaniem środka trwałego z używania i przeznaczeniem go do likwidacji. Podstawą do jego wystawienia może być inny dokument wewnętrzny, np. pisemna decyzja kierownika jednostki o postawieniu środka trwałego w stan likwidacji lub protokół komisji likwidacyjnej zatwierdzony przez kierownika jednostki.

Dla celów rachunkowości środek trwały, który został postawiony w stan likwidacji, do czasu fizycznego ukończenia procesu likwidacji, podlega wyksięgowaniu z ewidencji bilansowej i ujęciu go w ewidencji pozabilansowej jednostronnym zapisem - Wn na koncie 09-2 "Środki trwałe w likwidacji".

W ewidencji pozabilansowej środek trwały pozostanie aż do momentu jego fizycznej likwidacji. Natomiast fizyczną likwidację środka trwałego (postawionego wcześniej w stan likwidacji) wskazane jest udokumentować stosownym protokołem potwierdzającym fakt zakończenia likwidacji. Z dokumentu tego powinno jednoznacznie wynikać, iż środek trwały został zlikwidowany. Wtedy na podstawie ww. protokołu (likwidacyjnego) należy wyksięgować ten środek z ewidencji pozabilansowej jednostronnym zapisem - Ma konto 09-2 "Środki trwałe w likwidacji".

Zaprzestanie ujmowania środka trwałego w ewidencji pozabilansowej mimo nie przeprowadzenia jego fizycznej likwidacji następuje wtedy, gdy jest to uzasadnione względami ekonomicznymi lub brakiem technicznych możliwości fizycznej likwidacji.

Istotną kwestią w przypadku likwidacji są odpisy amortyzacyjne. Powinny być one księgowane do miesiąca, w którym został wystawiony dokument LT włącznie. Wynika to z art. 32 ust. 1. ustawy o rachunkowości, zgodnie z którym rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania, a jej zakończenie - nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia niedoboru.