Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 5 (557) z dnia 1.03.2022

Zmiany wartości środków trwałych prezentowane w dodatkowych informacjach i objaśnieniach

Spółka sporządza sprawozdanie finansowe według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. W jaki sposób powinna zaprezentować szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych w dodatkowych informacjach i objaśnieniach?

Informacja dodatkowa jest częścią sprawozdania finansowego. Składa się z wprowadzenia do sprawozdania finansowego oraz dodatkowych informacji i objaśnień. Oba te elementy powinny zawierać istotne dane i objaśnienia niezbędne do tego, aby sprawozdanie finansowe przedstawiało rzetelnie i jasno sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy jednostki (por. art. 45 ust. 2 pkt 3 i art. 48 ust. 1 ustawy o rachunkowości).

Zakres informacji dodatkowej, sporządzanej przez jednostki inne niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji, określa załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości. Warto dodać, że jednostka mikro może nie sporządzać informacji dodatkowej, pod warunkiem że przedstawi informacje uzupełniające do bilansu określone w załączniku nr 4. Zakres informacji dodatkowej dla jednostek małych sporządzających uproszczoną informację dodatkową określa załącznik nr 5. Jednostka mała, która nie sporządza uproszczonej informacji dodatkowej, sporządza informację dodatkową w zakresie nie mniejszym niż określony w załączniku nr 5. Z kolei zakres informacji dodatkowej dla jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyjątkiem spółek kapitałowych, oraz jednostek, o których mowa w art. 3 ust. 3 pkt 1 i 2 tej ustawy określa załącznik nr 6. Jednostki te mogą również sporządzać informację dodatkową w zakresie ustalonym w załączniku nr 1.

Dodatkowe informacje i objaśnienia stanowią liczbowo-opisowe uzupełnienie (uszczegółowienie, wyjaśnienie, rozszerzenie) danych wykazanych w bilansie, rachunku zysków i strat, zestawieniu zmian w kapitale (funduszu) własnym oraz rachunku przepływów pieniężnych. Ustawodawca nie określił obowiązujących wzorów, formy prezentacji czy szczegółowości informacji i objaśnień, a jedynie ich minimalny zakres i rodzaj (tematykę). Oznacza to, że jednostka:

1) może rozszerzyć (uszczegółowić) zakres podawanych informacji, jeżeli jest to niezbędne dla właściwej oceny jej sytuacji w okresie sprawozdawczym (na co zezwala art. 50 ust. 1 ustawy o rachunkowości),

2) może przyjąć formę prezentacji uwzględniającą charakter, rodzaj czy rozmiary działalności, a mianowicie formę tabelaryczną (noty), formę opisową albo formę mieszaną (tabelaryczno-opisową),

3) powinna ujmować dane w dodatkowych informacjach i objaśnieniach, zachowując kolejność dat (okresów sprawozdawczych i porównawczych) zastosowaną w innych obowiązujących ją elementach sprawozdania finansowego,

4) powinna podawać dane wyrażone w kwotach z taką samą dokładnością, jaka została przyjęta w pozostałych elementach sprawozdania finansowego (np. w złotych lub w tysiącach złotych).

W ustępie 1 pkt 1 dodatkowych informacji i objaśnień sporządzanych według załącznika nr 1 prezentuje się szczegółowy zakres zmian wartości grup rodzajowych środków trwałych (a także wartości niematerialnych i prawnych oraz inwestycji długoterminowych), zawierający stan tych aktywów na początek roku obrotowego, zwiększenia i zmniejszenia z tytułu: aktualizacji wartości, nabycia, rozchodu, przemieszczenia wewnętrznego oraz stan końcowy, a dla majątku amortyzowanego - podobne przedstawienie stanów i tytułów zmian dotychczasowej amortyzacji lub umorzenia. Informacje te mogą zostać przedstawione np. w nocie w formie tabeli.

Przykładowe uniwersalne noty dostępne są jako aktywne druki w serwisie DRUKI Gofin w zakładce Rachunkowość

W przykładzie na kolejnej stronie przedstawiamy ujęcie wartości początkowej i umorzenia środków trwałych w dodatkowych informacjach i objaśnieniach w nocie w formie tabeli.

Przykład

I. Założenia:

1. Spółka "X", której rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, sporządza bilans według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.
2. Na 1 stycznia 2021 r. jednostka wykazała w bilansie otwarcia środki trwałe o wartości netto: 2.469.120 zł, na którą składały się:

3. W trakcie 2021 r. miały miejsce następujące operacje dotyczące środków trwałych:

a) od stycznia do grudnia 2021 r. dokonano odpisów amortyzacyjnych od budynku w wysokości: 57.000 zł, od maszyn i urządzeń w wysokości: 24.000 zł oraz od środka transportu w wysokości: 9.677 zł,

b) w grudniu 2021 r. ulepszono w pełni zamortyzowany środek trwały (domek campingowy) i o nakłady na ulepszenie, w wysokości: 18.000 zł, zwiększono jego wartość początkową na podstawie dokumentu OT,

c) w grudniu 2021 r. dokonano odpisu z tytułu trwałej utraty wartości urządzenia "X" w wysokości: 48.000 zł.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

IV. Prezentacja środków trwałych w sprawozdaniu finansowym za 2021 r., sporządzonym według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości:

1. Ustalenie wartości bilansowej środków trwałych na 31 grudnia 2021 r.:

2. Fragment bilansu:

3. Nota nr 1:

4. Informacje ogólne pomocne przy sporządzaniu noty nr 1 "Zmiana wartości początkowej i umorzenia środków trwałych":

W nocie sporządzonej w formie tabeli zaprezentowano zmiany w wartości początkowej środków trwałych, jakie miały miejsce w danym roku obrotowym oraz ich umorzeniu. Zmiany te mogą mieć charakter zwiększeń lub zmniejszeń. Poniżej objaśniamy, jakie wartości prezentuje się w poszczególnych pozycjach noty.

Zwiększenia wartości początkowej środków trwałych:

• kolumna 3 "aktualizacja" - prezentuje się tu wartość początkową środków trwałych, która może ulegać aktualizacji wyceny na podstawie odrębnych przepisów (por. art. 31 ust. 3 ustawy o rachunkowości),
• kolumna 4 "przychody" - pozycja ta dotyczy zwiększenia wartości środków trwałych w wyniku ich zakupu, ulepszenia (jeśli nie były ujęte na koncie 08 "Środki trwałe w budowie"), otrzymania aportu, nieodpłatnego otrzymania (darowizna), umowy leasingu finansowego, ujawnienia podczas inwentaryzacji, przekształcenia leasingu operacyjnego na finansowy,
• kolumna 5 "przemieszczenie" - pozycja ta może dotyczyć np.: przyjęcia środków trwałych, które wcześniej znajdowały się w trakcie budowy, zwiększenia wartości środka trwałego po zakończeniu ulepszenia (przeksięgowane z konta 08), przekwalifikowania środka trwałego z jednej grupy do drugiej w związku ze zmianą KŚT lub z powodu błędu, przekwalifikowania obiektu z inwestycji w nieruchomości do środków trwałych.

Zmniejszenia wartości początkowej środków trwałych:

• kolumna 7 "zbycie" - pozycja ta dotyczy wartości początkowej sprzedanych lub przekazanych w formie darowizny środków trwałych; w tej pozycji zaleca się również podanie wartości początkowej niedoborów ujawnionych podczas inwentaryzacji,
• kolumna 8 "likwidacja" - pozycja ta dotyczy wartości początkowej środków trwałych zlikwidowanych lub postawionych w stan likwidacji,
• kolumna 9 "inne" - pozycja ta może dotyczyć np.: zmniejszenia wartości początkowej na skutek aktualizacji wyceny dokonanej na podstawie odrębnych przepisów, zmiany stanu zaliczek udzielonych dostawcom na poczet środków trwałych.

Zwiększenie i zmniejszenie umorzenia środków trwałych:

• kolumna 13 "aktualizacja" - pozycja ta dotyczy zwiększenia odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych od środków trwałych na skutek aktualizacji wyceny na podstawie odrębnych przepisów,
• kolumna 14 "amortyzacja za rok obrotowy" - pozycja ta dotyczy kwoty rocznych odpisów amortyzacyjnych,
• kolumna 15 "inne" - pozycja ta może dotyczyć np. odpisów z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych,
• kolumna 17 "zmniejszenie umorzenia" - pozycja ta dotyczy zmniejszenia umorzenia środków trwałych rozchodowanych w danym roku obrotowym z tytułu ich sprzedaży, likwidacji, darowizny i innych.

Stan końcowy wartości środków trwałych (wartość początkowa - stan na koniec roku) pomniejszony o stan końcowy odpisów amortyzacyjnych (umorzenie - stan na koniec roku obrotowego), prezentowany w ustępie 1 pkt 1 dodatkowych informacji i objaśnień, powinien być zgodny z wartością netto środków trwałych wykazaną przez jednostkę w bilansie.