W jaki sposób na dzień bilansowy ustalić wartość maszyny produkcyjnej?

W ewidencji środków trwałych posiadamy maszynę produkcyjną, nie w pełni umorzoną. W 2022 r. zmalał popyt na produkty wytwarzane przy wykorzystaniu tej maszyny, w związku z tym, w 2023 r. zamierzamy ją sprzedać. Z wyceny rzeczoznawcy wynika, że jej wartość bilansowa jest wyższa niż możliwa do uzyskania cena sprzedaży netto. Jak wycenić maszynę na dzień bilansowy?

W sytuacji gdy wartość księgowa środka trwałego jest wyższa niż przewidywane korzyści ekonomiczne z niego płynące, to taki środek trwały całkowicie lub częściowo utracił zdolności do przynoszenia korzyści ekonomicznych. Taka sytuacja upoważnia jednostkę do dokonania odpisu aktualizującego, który doprowadzi wartość takiego składnika do jego realnej wartości wyrażonej np. w cenie sprzedaży netto.

W myśl art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, środki trwałe wycenia się na dzień bilansowy według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej (por. art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości). Trwałą utratę wartości środka trwałego może powodować np. zmiana technologii produkcji, przeznaczenie środka trwałego do likwidacji, czy wycofanie środka trwałego z używania (por. art. 32 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych (por. art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości). Nie dokonuje się odpisów aktualizujących od środków trwałych, których wartość księgowa jest niższa od ich przewidywanej ceny sprzedaży netto. Jednostka może dokonywać aktualizacji wyceny środków trwałych w ciągu roku, natomiast na dzień bilansowy jest do tego zobligowana.

Warto pamiętać, że szczegółowe wskazówki przeprowadzania oceny utraty wartości aktywów i zasady tworzenia odpisów aktualizujących ich wartość zawiera Krajowy Standard Rachunkowości nr 4 "Utrata wartości aktywów" (KSR nr 4).

Przykład

I. Założenia:

Spółka "Decor" posiada w ewidencji środków trwałych maszynę produkcyjną. W związku ze znacznym spadkiem produkcji postanowiła sprzedać ją w 2023 r.
Wartość początkowa maszyny wynosi: 350.000 zł, a dotychczasowe umorzenie: 210.000 zł. Wartość rynkowa maszyny, wynikająca z wyceny zleconej rzeczoznawcy, wynosi: 110.000 zł.
Na dzień bilansowy spółka dokonała odpisu aktualizującego wartość maszyny w wysokości różnicy między wartością netto maszyny a jej wartością rynkową, tj.: 350.000 zł - 210.000 zł - 110.000 zł = 30.000 zł.
Spółka sporządza bilans według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.

II. Dekretacja: