Środki trwałe w pytaniach Czytelników - Dodatek nr 13 do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości nr 18 (594) z dnia 20.09.2023

W jaki sposób na dzień bilansowy ustalić wartość maszyny produkcyjnej?

W ewidencji środków trwałych posiadamy maszynę produkcyjną, nie w pełni umorzoną. W 2022 r. zmalał popyt na produkty wytwarzane przy wykorzystaniu tej maszyny, w związku z tym, w 2023 r. zamierzamy ją sprzedać. Z wyceny rzeczoznawcy wynika, że jej wartość bilansowa jest wyższa niż możliwa do uzyskania cena sprzedaży netto. Jak wycenić maszynę na dzień bilansowy?

W myśl art. 28 ust. 1 pkt 1 ustawy o rachunkowości, środki trwałe wycenia się na dzień bilansowy według cen nabycia lub kosztów wytworzenia, lub wartości przeszacowanej (po aktualizacji wyceny środków trwałych), pomniejszonych o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Trwała utrata wartości zachodzi wtedy, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo, że kontrolowany przez jednostkę składnik aktywów nie przyniesie w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych. Uzasadnia to dokonanie odpisu aktualizującego doprowadzającego wartość składnika aktywów wynikającą z ksiąg rachunkowych do ceny sprzedaży netto, a w przypadku jej braku - do ustalonej w inny sposób wartości godziwej (por. art. 28 ust. 7 ustawy o rachunkowości). Trwałą utratę wartości środka trwałego może powodować np. zmiana technologii produkcji, przeznaczenie środka trwałego do likwidacji, czy wycofanie środka trwałego z używania (por. art. 32 ust. 4 ustawy o rachunkowości). Odpisy aktualizujące z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych (por. art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości). Nie dokonuje się odpisów aktualizujących od środków trwałych, których wartość księgowa jest niższa od ich przewidywanej ceny sprzedaży netto. Jednostka może dokonywać aktualizacji wyceny środków trwałych w ciągu roku, natomiast na dzień bilansowy jest do tego zobligowana.

Warto pamiętać, że szczegółowe wskazówki przeprowadzania oceny utraty wartości aktywów i zasady tworzenia odpisów aktualizujących ich wartość zawiera Krajowy Standard Rachunkowości nr 4 "Utrata wartości aktywów" (KSR nr 4).

Przykład

I. Założenia:

1. Spółka "Decor" posiada w ewidencji środków trwałych maszynę produkcyjną. W związku ze znacznym spadkiem produkcji postanowiła sprzedać ją w 2023 r.
2. Wartość początkowa maszyny wynosi: 350.000 zł, a dotychczasowe umorzenie: 210.000 zł. Wartość rynkowa maszyny, wynikająca z wyceny zleconej rzeczoznawcy, wynosi: 110.000 zł.
3. Na dzień bilansowy spółka dokonała odpisu aktualizującego wartość maszyny w wysokości różnicy między wartością netto maszyny a jej wartością rynkową, tj.: 350.000 zł - 210.000 zł - 110.000 zł = 30.000 zł.
4. Spółka sporządza bilans według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

IV. Prezentacja w bilansie:

W pozycji A.II.1 lit. c) aktywów bilansu spółka wykaże wartość środka trwałego w wysokości: 350.000 zł - 210.000 zł - 30.000 zł = 110.000 zł.