Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 4 (628) z dnia 20.02.2025

Koszty wyburzenia budynku i ich prezentacja w rachunku zysków i strat

Spółka z o.o. zleciła firmie zewnętrznej wyburzenie budynku (zaliczonego do środków trwałych). Na jego miejscu nie powstanie nic nowego. Za wykonane roboty rozbiórkowe spółka otrzymała fakturę, którą zaksięgowała w koszty usług obcych. Czy koszt ten należy zaprezentować w rachunku zysków i strat jako stratę ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych?

Zagadnienia związane likwidacją środka trwałego opisują pkt 9.5-9.13 Krajowego Standardu Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe". Stosownie do uregulowań tam zawartych, objęty ewidencją środek trwały może utracić zdatność do użytkowania, lub jego użytkowanie może okazać się nieopłacalne ze względu np. na fizyczne zużycie lub uszkodzenie, zużycie moralne wynikające z postępu technicznego, zmianę przepisów, zdarzenie losowe lub zmianę rodzaju prowadzonej przez jednostkę działalności. Wystąpienie tych okoliczności może uzasadniać dokonanie odpisu z tytułu trwałej utraty wartości takiego środka trwałego lub postawienie go w stan likwidacji. Postawienie środka trwałego w stan likwidacji oznacza podjęcie udokumentowanej decyzji o wycofaniu środka trwałego z użytkowania oraz zaprzestania jego ujmowania w księgach rachunkowych i prowadzi do jego likwidacji, która może polegać na:

a) fizycznym unicestwieniu (rozbiórka, demontaż, złomowanie),

b) wyłączeniu środka trwałego z ksiąg rachunkowych, bez przeprowadzania fizycznej likwidacji,

c) wykorzystaniu likwidowanego środka trwałego jako bazy (elementu konstrukcyjnego) nowego środka trwałego.

Postawienie środka trwałego w stan likwidacji wiąże się z wyksięgowaniem z ewidencji bilansowej jego wartości początkowej oraz dotychczasowych odpisów amortyzacyjnych, a jeżeli środek trwały nie został zamortyzowany w całości, to jego niezamortyzowaną wartość odnosi się w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Jak wynika bowiem art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b) ustawy o rachunkowości, do pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych zalicza się koszty i przychody związane ze zbyciem środków trwałych. Przy czym przez zbycie należy rozumieć wszelkiego rodzaju rozchody środków trwałych, w tym likwidację.

Podjęcie decyzji o przeznaczeniu środka trwałego do likwidacji dokumentuje się dowodem "LT - Likwidacja środka trwałego". Postawieniu budynku, opisanego w pytaniu, w stan likwidacji, mogą towarzyszyć następujące zapisy księgowe.

Postawiony w stan likwidacji środek trwały można ująć w ewidencji pozabilansowej do momentu jego fizycznej likwidacji, co dokonuje się jednostronnym zapisem po stronie Wn konta 09-1 "Środki trwałe w likwidacji". Natomiast z datą fizycznej likwidacji wyksięgowuje się środek trwały z ewidencji pozabilansowej, zapisem po stronie Ma konta 09-1.

W sytuacji opisanej w pytaniu dokonano fizycznej likwidacji budynku poprzez jego wyburzenie. W myśl pkt 9.9 KSR nr 11, koszty poniesione w związku z likwidacją środka trwałego obciążają pozostałe koszty operacyjne i stanowią element wyniku na rozchodzie niefinansowych aktywów trwałych.

Fizyczną likwidację środka trwałego można udokumentować protokołem fizycznej likwidacji. Wspomniana w pytaniu faktura za wyburzenie oraz ewentualnie inne dokumenty przekazane przez firmę przeprowadzającą wyburzenie środka trwałego mogą stanowić załącznik do protokołu fizycznej likwidacji. Natomiast koszty związane z wyburzeniem budynku udokumentowane fakturą otrzymaną od wykonawcy należy zaksięgować w sposób przedstawiony poniżej.

W przedstawionej w pytaniu sytuacji spółka poniosła jedynie koszty związane z likwidacją środka trwałego, nie uzyskując żadnych przychodów. W takim przypadku wystąpi strata ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych w wysokości kosztów poniesionych na wyburzenie budynku oraz ewentualnie pozostałej niezamortyzowanej jego części. Stratę ze zbycia (tutaj: likwidacji) niefinansowych aktywów trwałych jednostka zaprezentuje - zależnie od wariantu rachunku zysków i strat oraz zastosowanego załącznika do ustawy o rachunkowości w następujący sposób: