Wydatki na prace budowlane w budynku zniszczonym przez pożar

W wyniku pożaru częściowemu zniszczeniu uległ budynek będący środkiem trwałym w prowadzonej przeze mnie działalności gospodarczej. Niezbędne więc było przeprowadzenie odpowiednich prac budowlanych. Czy wydatki poniesione na te prace mogą być rozliczone bezpośrednio w kosztach uzyskania przychodów, czy powinny zwiększyć wartość początkową tego budynku? Zaznaczam, że prowadzę podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Sposób rozliczenia wydatków na prace budowlane w zniszczonym przez pożar budynku zależy od charakteru tych prac.

W pierwszej kolejności należy ustalić, czy prace budowlane wykonane po pożarze budynku miały charakter remontu, czy ulepszenia. Jest to istotne, gdyż wpływa na sposób ujęcia wydatków na te prace w kosztach uzyskania przychodów. Wydatki na remont są bowiem, co do zasady, bezpośrednio zaliczone do kosztów podatkowych, natomiast nakłady na ulepszenie zwiększają wartość początkową środka trwałego i ujmowane są w kosztach podatkowych dopiero poprzez odpisy amortyzacyjne.

W myśl ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. nr 243, poz. 1623 ze zm.), remont oznacza wykonywanie w istniejącym obiekcie budowlanym robót budowlanych polegających na odtworzeniu stanu pierwotnego, a niestanowiących bieżącej konserwacji. Dopuszcza się przy tym stosowanie wyrobów budowlanych innych niż użyto w stanie pierwotnym, czyli m.in. odpowiadających aktualnym standardom technologicznym.

Natomiast środki trwałe uważa się za ulepszone, gdy suma wydatków poniesionych na ich przebudowę, rozbudowę, rekonstrukcję, adaptację lub modernizację w danym roku podatkowym przekracza 3.500 zł i wydatki te powodują wzrost wartości użytkowej w stosunku do wartości z dnia przyjęcia środków trwałych do używania, mierzonej w szczególności okresem używania, zdolnością wytwórczą, jakością produktów uzyskiwanych za pomocą ulepszonych środków trwałych i kosztami ich eksploatacji.

Różnica pomiędzy nakładami ponoszonymi na remont a nakładami ponoszonymi na ulepszenie środków trwałych polega zatem na tym, że remont zmierza do podtrzymania, odtworzenia wartości użytkowej środka trwałego i jest rodzajem naprawy, wymiany zużytych elementów, natomiast w wyniku ulepszenia środek trwały zostaje unowocześniony lub przystosowany do spełniania innych, nowych funkcji, zyskuje istotną zmianę cech użytkowych.

W kwestii, jak ustalić charakter prac budowlanych wykonanych po pożarze firmowego budynku, wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 20 marca 2009 r., nr IBPBII/2/415-7/09/MW. Organ podatkowy stwierdził, że "(…) przed zakwalifikowaniem określonych wydatków do kosztów ulepszenia środków trwałych lub remontów należy każdorazowo w stosunku do konkretnego środka trwałego szczegółowo przeanalizować zakres rzeczowy wykonywanych robót, porównując je do stanu początkowego. O charakterze poniesionych nakładów powinny decydować przede wszystkim kryteria techniczne, a w przypadku powstania wątpliwości, podstawą kwalifikacji powinna być ekspertyza wykonana przez rzeczoznawcę do spraw budowlanych, który w oparciu o stosowne dokumentacje, oględziny itp. wypowie się co do charakteru poniesionych nakładów oraz jednoznacznie rozstrzygnie, czy określony rodzaj nakładów na środek trwały doprowadzi do jego ulepszenia, czy też nie".

W przypadku gdy zakres wykonanych prac nie posiada cech przebudowy, rozbudowy, rekonstrukcji, adaptacji lub modernizacji, a jedynie ma na celu przywrócenie stanu pierwotnego środka trwałego (tzn. jego remont), to wydatki takie podlegają bezpośrednio zaliczeniu w ciężar kosztów uzyskania przychodów w momencie ich poniesienia. Wydatki na remont ewidencjonuje się w podatkowej księdze w kolumnie 13 "pozostałe wydatki".

Z kolei w przypadku ulepszenia obiektu budowlanego, wartość ulepszenia dolicza się do wartości początkowej obiektu, a do kosztów podatkowych poniesione wydatki zalicza się w postaci odpisów amortyzacyjnych. Odpisy te wpisuje się w kolumnie 13 księgi.

Jedynie wydatki na ulepszenie budynku mieszkalnego, którego wartość początkową ustalono w sposób uproszczony, nie zwiększają jego wartości początkowej, ale są bezpośrednio zaliczane do kosztów uzyskania przychodów. Ujmuje się je wówczas w księdze w kolumnie 13.