Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 24 (528) z dnia 20.12.2020

Skutki trwałego zaniechania budowy środka trwałego na dzień bilansowy

Zamierzamy trwale wstrzymać budowę środka trwałego. Jakich księgowań powinniśmy dokonać na dzień bilansowy?

Środki trwałe w budowie wycenia się w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości (por. art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości). Kwestię zaniechania budowy środka trwałego reguluje Krajowy Standard Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" (KSR nr 11). Według pkt 6.55 tego standardu o tym, iż kontynuowanie budowy środka trwałego przestaje być uzasadnione mogą zdecydować przesłanki ekonomiczne, techniczne i organizacyjne. W takim przypadku jednostka ocenia, czy przesłanki te mają charakter przejściowy czy trwały.

Wszelkie nakłady ponoszone na budowę środka trwałego ujmowane są na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" jako koszty stanowiące elementy składowe kosztu wytworzenia (w rozumieniu art. 28 ust. 3 i 8 ustawy o rachunkowości), ceny nabycia (w rozumieniu art. 28 ust. 2 i 8 ww. ustawy) lub kosztu ulepszenia (zdefiniowanego w art. 31 ust. 1 ww. ustawy). W przypadku czasowego zaniechania budowy, gdy jednostka zakłada, że w przyszłości ją dokończy, koszty zgromadzone na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" mogą pozostać na tym koncie. Należy jednak pamiętać, że wydatków związanych z zabezpieczeniem budowy na czas jej wstrzymania nie księguje się na koncie 08, bowiem są to koszty niemające bezpośredniego związku z budową środka trwałego i nie stanowią elementu jego kosztu wytworzenia. Należy je odnieść w ciężar konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".

W sytuacji gdy czasowe wstrzymanie budowy środka trwałego doprowadzi do trwałej utraty wartości środka trwałego w budowie, wskazane jest utworzyć odpis aktualizujący doprowadzający środek trwały w budowie do jego realnej wartości. Z pkt 6.56 KSR nr 11 wynika bowiem, że w przypadku, gdy przesłanki uzasadniające przerwanie prac mają przejściowy charakter przeprowadza się test na utratę wartości i w miarę potrzeby dokonuje w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych odpisu z tytułu trwałej utraty wartości, zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 4 "Utrata wartości aktywów".

W przypadku gdy test na utratę wartości wykaże, że przesłanki uzasadniające przerwanie prac mają trwały charakter, a jednostka nie może oczekiwać żadnych przyszłych korzyści ekonomicznych ze środków trwałych w budowie, kierownik jednostki podejmuje udokumentowaną decyzję o zaniechaniu budowy środka trwałego (likwidacji środka trwałego w budowie). Zaniechanie to wiąże się z koniecznością wyłączenia z ksiąg rachunkowych nakładów ujętych jako elementy wartości środka trwałego w budowie i odpisania ich w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych (por. pkt 6.66-6.67 KSR nr 11).

Jeżeli jednostka podejmie decyzję o trwałym zaniechaniu budowy środka trwałego, to wszystkie koszty zgromadzone na koncie 08 powinna wyksięgować z tego konta i odnieść w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Takie odpisanie powinno nastąpić nie później niż do końca roku obrotowego, w którym jednostka podjęła decyzję o zaniechaniu budowy.