Skutki trwałego zaniechania budowy środka trwałego na dzień bilansowy

Zamierzamy trwale wstrzymać budowę środka trwałego. Jakich księgowań powinniśmy dokonać na dzień bilansowy?

Jeżeli jednostka zamierza trwale zaniechać budowy środka trwałego, to powinno to nastąpić na podstawie decyzji kierownika jednostki o zaniechaniu budowy środka trwałego. Wiąże się to z koniecznością wyłączenia z ksiąg rachunkowych nakładów ujętych jako elementy wartości środka trwałego w budowie i odpisania ich w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Wszelkie koszty zgromadzone na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" dotyczące tego środka trwałego jednostka powinna zatem wyksięgować z konta 08 i ująć na koncie 76-1 "Pozostałe koszy operacyjne".

Środki trwałe w budowie wycenia się w wysokości ogółu kosztów pozostających w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem, pomniejszonych o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości (por. art. 28 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości). Kwestię zaniechania budowy środka trwałego reguluje Krajowy Standard Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" (KSR nr 11). Według pkt 6.55 tego standardu o tym, iż kontynuowanie budowy środka trwałego przestaje być uzasadnione mogą zdecydować przesłanki ekonomiczne, techniczne i organizacyjne. W takim przypadku jednostka ocenia, czy przesłanki te mają charakter przejściowy czy trwały.

Wszelkie nakłady ponoszone na budowę środka trwałego ujmowane są na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" jako koszty stanowiące elementy składowe kosztu wytworzenia (w rozumieniu art. 28 ust. 3 i 8 ustawy o rachunkowości), ceny nabycia (w rozumieniu art. 28 ust. 2 i 8 ww. ustawy) lub kosztu ulepszenia (zdefiniowanego w art. 31 ust. 1 ww. ustawy). W przypadku czasowego zaniechania budowy, gdy jednostka zakłada, że w przyszłości ją dokończy, koszty zgromadzone na koncie 08 "Środki trwałe w budowie" mogą pozostać na tym koncie. Należy jednak pamiętać, że wydatków związanych z zabezpieczeniem budowy na czas jej wstrzymania nie księguje się na koncie 08, bowiem są to koszty niemające bezpośredniego związku z budową środka trwałego i nie stanowią elementu jego kosztu wytworzenia. Należy je odnieść w ciężar konta 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne".

W sytuacji gdy czasowe wstrzymanie budowy środka trwałego doprowadzi do trwałej utraty wartości środka trwałego w budowie, wskazane jest utworzyć odpis aktualizujący doprowadzający środek trwały w budowie do jego realnej wartości. Z pkt 6.56 KSR nr 11 wynika bowiem, że w przypadku, gdy przesłanki uzasadniające przerwanie prac mają przejściowy charakter przeprowadza się test na utratę wartości i w miarę potrzeby dokonuje w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych odpisu z tytułu trwałej utraty wartości, zgodnie z Krajowym Standardem Rachunkowości nr 4 "Utrata wartości aktywów".

Ewidencja księgowa operacji związanych z czasowym zaniechaniem
budowy środka trwałego

1. Koszty związane z zabezpieczeniem czasowo zaniechanej budowy środka trwałego:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto zespołu 1, 2, 3, 5 i 6.

2. Odpis aktualizujący tworzony w przypadku trwałej utraty wartości środka trwałego w budowie:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie"
(w analityce: Odpisy aktualizujące wartość środków trwałych w budowie).

W przypadku gdy test na utratę wartości wykaże, że przesłanki uzasadniające przerwanie prac mają trwały charakter, a jednostka nie może oczekiwać żadnych przyszłych korzyści ekonomicznych ze środków trwałych w budowie, kierownik jednostki podejmuje udokumentowaną decyzję o zaniechaniu budowy środka trwałego (likwidacji środka trwałego w budowie). Zaniechanie to wiąże się z koniecznością wyłączenia z ksiąg rachunkowych nakładów ujętych jako elementy wartości środka trwałego w budowie i odpisania ich w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych (por. pkt 6.66-6.67 KSR nr 11).

Jeżeli jednostka podejmie decyzję o trwałym zaniechaniu budowy środka trwałego, to wszystkie koszty zgromadzone na koncie 08 powinna wyksięgować z tego konta i odnieść w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych. Takie odpisanie powinno nastąpić nie później niż do końca roku obrotowego, w którym jednostka podjęła decyzję o zaniechaniu budowy.

Ewidencja księgowa trwałego zaniechania budowy środka trwałego

1. PK - wycofanie środka trwałego w budowie z ewidencji, w związku z decyzją kierownika jednostki o zaniechaniu budowy:

- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 08 "Środki trwałe w budowie".