Amortyzacja samochodu osobowego w księgach

Spółka z o.o. zakupiła nieelektryczny samochód osobowy, który został wprowadzony do ewidencji środków trwałych w wartości początkowej wynoszącej 240.000 zł. Będzie on wykorzystywany do celów mieszanych. Jak należy ujmować w księgach odpisy amortyzacyjne, skoro część z nich nie będzie kosztem podatkowym?

Od wartości początkowej samochodu osobowego wprowadzonego do bilansowej ewidencji środków trwałych, którą ujmuje się w księgach na koncie 01 "Środki trwałe", dokonuje się odpisów amortyzacyjnych. Jak przewiduje art. 32 ust. 2 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2023 r. poz. 120 ze zm.), przy ustalaniu okresu amortyzacji i rocznej stawki amortyzacyjnej uwzględnia się okres ekonomicznej użyteczności środka trwałego.

Z kolei dla celów podatkowych amortyzacja środka trwałego prowadzona jest z zastosowaniem stawek amortyzacyjnych określonych w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy o pdop. Zgodnie z nim samochody amortyzuje się z zastosowaniem rocznej stawki w wysokości 20%. Podatnicy mogą indywidualnie ustalić stawki amortyzacyjne dla używanych lub ulepszonych środków trwałych po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji danego podatnika (por. art. 16j ust. 1 pkt 2 ustawy o pdop). Jeśli stawka podatkowa zapewnia odpisanie wartości początkowej samochodu w okresie jego ekonomicznej użyteczności i takie rozwiązanie zostało przyjęte w polityce rachunkowości, można stosować ją także dla celów bilansowych.

W myśl art. 16h ust. 1 pkt 1 ustawy o pdop odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego dokonuje się począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym wprowadzono go do ewidencji. Można stosować tę zasadę także dla celów bilansowych (odpowiedni zapis należy zamieścić w polityce rachunkowości).

Dla celów podatku dochodowego nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, w części ustalonej od jego wartości przewyższającej kwotę:

a) 225.000 zł - przy pojazdach elektrycznych,

b) 150.000 zł - przy pozostałych samochodach osobowych.

Limit ten wynika z art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o pdop (od 2026 r. nastąpią zmiany w tym zakresie - pisaliśmy o tym m.in. w GP nr 60 z br., na str. 3). Aby prawidłowo ustalić podstawę opodatkowania w oparciu o prowadzone księgi, odpisy amortyzacyjne ujęte w kosztach bilansowych, których część nie stanowi kosztów podatkowych, można księgować na wyodrębnionym koncie analitycznym jako niestanowiące kosztów uzyskania przychodów (NKUP) - przykład.

Przykład

Założenia

W lipcu 2025 r. spółka z o.o. zakupiła samochód osobowy (nie jest to pojazd elektryczny), który zakwalifikowano do środków trwałych. Wartość początkowa tego samochodu to 240.000 zł.
Samochód ten będzie amortyzowany bilansowo i podatkowo z zastosowaniem rocznej stawki w wysokości 20%. Miesięczny odpis amortyzacyjny, dokonywany od sierpnia 2025 r., wyniesie więc 4.000 zł, tj. (240.000 zł × 20%) : 12 m-cy.
Ustalenie miesięcznego odpisu amortyzacyjnego dla celów podatku dochodowego:
a) część odpisu amortyzacyjnego stanowiąca koszt uzyskania przychodów (KUP): (150.000 zł : 240.000 zł) × 4.000 zł = 2.500 zł,
b) część odpisu amortyzacyjnego niestanowiąca kosztu podatkowego (NKUP): 4.000 zł - 2.500 zł = 1.500 zł.
Koszty działalności operacyjnej ujmowane są tylko w zespole 4 i w ewidencji analitycznej wyodrębniono konta, na których ujmowane są osobno koszty podatkowe (KUP) i niepodatkowe (NKUP).

Dekretacja

1.	PK - odpis amortyzacyjny za sierpień 2025 r.:
	a)	odpis amortyzacyjny KUP		2.500 zł
		-	Wn konto 40-0 "Amortyzacja" (w analityce: KUP),
	b)	odpis amortyzacyjny NKUP		1.500 zł
		-	Wn konto 40-0 "Amortyzacja" (w analityce: NKUP),
	c)	cały odpis amortyzacyjny		4.000 zł
		-	Ma konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych".